Zes aandachtspunten; dit hebben we in 1,5 jaar geleerd:

De Maatwerkplaats heeft als doel om statushouders met een laag taalniveau of problemen een stap vooruit te laten maken in hun ontwikkeling. We doen dit door intensieve begeleiding (door een ervaringskundige coach) en het aanbieden van activiteiten (taal & empowerment, vakroutes). Een stap vooruit draagt bij aan de integratie van statushouders en verhoogt hun participatie in de Nederlandse maatschappij.

Werkt ons aanbod? Inmiddels hebben we hier veel over geleerd.

1. De statushouder echt zien

Het is van belang om de statushouder goed te leren kennen en echt te zien: wie ben jij, wat kun jij, wat wil jij? Wat heb je nodig? Door oprechte interesse, aandacht en feedback te geven, bouw je aan vertrouwen en dan durft de statushouder steeds meer te delen. Ook belemmeringen die ze in het eerste contact nog niet willen delen. Bestempel dat niet als het achterhouden van informatie! Besef dat alles zijn tijd heeft. Vertrouwen moet groeien.

2. Intensieve begeleiding door een ervaringskundige

We zien ook dat dat intensieve begeleiding en veel contactmomenten bijdragen aan dat vertrouwen. En als er vertrouwen is, gaat de statushouder luisteren. Hij of zij vertrouwt er op dat wat de coach /docent zegt in zijn of haar belang is. Niet alleen omdat er iets ‘moet’ vanuit een wet of regels.

Zo hadden wij een statushouder die na een vakroute aan het werk kon. Hij wilde eerst met zijn coach spreken en vroeg hem of dit echt een goede stap voor hem was, want: ‘jou vertrouw ik.’

3. Sensitief werken

Bij de begeleiding is sensitief werken nodig. Het gaat hierbij om cultuursensitief werken (verbinding zoeken, met begrip voor normen en waarden uit de thuiscultuur van statushouders), stress-sensitief werken (aandacht voor belastbaarheid, werken aan gezondheid en traumaverwerking) en gendersensitief werken (vnl. vrouwen de tijd geven om een nieuwe mindset te ontwikkelen – zie Nieuwsbrief 8).

4. Begeleiding op maat

Statushouders zijn geen doelgroep op zich, maar individuele mensen die veel hebben meegemaakt. Hun verleden en de ervaringen die ze opdoen in Nederland bepalen hoe zij zich in dit project opstellen en gedragen. Zo zijn er:

• Onmachtigen; mensen die zich niet kunnen ontwikkelen omdat problemen of trauma’s hun lerend vermogen blokkeren. Begeleiding moet er dan op gericht zijn om deze blokkades weg te nemen. Vaak hangt dit samen met sociale problematiek, trauma’s of gezondheidsproblemen.
• Willers: statushouders die vooruit willen komen en zich ontwikkelen vanuit hun eigen, intrinsieke motivatie. De begeleiding is gericht op wegwijzen, activiteiten en ontwikkeling aanbieden.
• Wachters: deze statushouders zijn voorzichtig en angstig. Deze groep heeft het meest baat bij empowerment, het ontwikkelen van zelfregie. De begeleiding is gericht op gedragsverandering, door te activeren, stimuleren en motiveren door coach of docenten.
• Duikers: deze statushouders proberen onder elke afspraak en activiteit uit te komen. De begeleiding is gericht op verbinding zoeken, motiveren, maar ook op aanspreken en sanctioneren. Dit laatste wordt ingezet als er sprake is van wettelijke plichten die vervuld moeten worden.

5. Bied maatwerk in aanbod

Het aanbod van ondersteuning, hulp, activiteiten en ontwikkelmogelijkheden (opleiding, stages, werk) moet divers zijn; van verschillende niveaus en aansluitend op wat een statushouder op dat moment nodig heeft om een stap vooruit te maken in zijn of haar ontwikkeling. Het aanbod hangt per gemeente af van een combinatie van regels, subsidierelaties, inkoopprocessen, beleid en hoeveel geld er beschikbaar is. Als je echt maatwerk wilt leveren, kan het zijn dat er op basis van de vraag nieuw aanbod gecreëerd moet worden.

6. Bied perspectief

De statushouder die in Nederland aan zijn toekomst begint wordt in de eerste drie jaar overladen met organisaties, contactpersonen en activiteiten vanuit maatschappelijke begeleiding (vaak aangeboden door Vluchtelingenwerk), participatieverklaringstraject, inburgering en de Participatiewet. Bij de start zorgt dit voor verwarring bij de statushouder: wat wordt er van me verwacht en bij wie moet ik waarvoor zijn? Na verloop van tijd beïnvloeden deze verplichtingen en de ervaringen die de statushouder hierbij op doet zijn gedrag. Door vooraf heel helder en begrijpelijk uit te leggen waarom de statushouder iets moet doen, hoe het hem of haar verder helpt in Nederland, geef je de statushouder perspectief. Dit draagt bij aan zijn of haar motivatie. Daarnaast is het verstandig om vergissingen niet meteen streng af te straffen. De Nederlandse maatschappij en taal is erg ingewikkeld, één keer uitleggen is vaak niet voldoende. Heb hier begrip voor. Dit voorkomt dat statushouders wachters of duikers worden

De hierboven genoemde zes punten zijn de basis voor de methodebeschrijving die we binnen De Maatwerkplaats ontwikkelen. We willen dit combineren met visueel materiaal. Het komende half jaar wordt hieraan verder gewerkt. De methode krijgt een plekje op onze website www.demaatwerkplaats.nl.